Sociale verkiezingen 2024: de invoering van kandidatenlijsten voor sociale verkiezingen

Wie kan lijsten met kandidaten indienen?

Kandidaturen voor alle categorieën werknemers en voor alle organen kunnen alleen worden ingediend door de vakbondsorganisaties ACLVB, ACV en ABVV. De organisaties die bij deze confederaties zijn aangesloten (beroeps- of regionale centrales) mogen zelf geen kandidaturen indienen in naam van het ACLVB, het ABVV of het ACV. Deze interprofessionele organisaties zijn wel gemachtigd om een mandaat te geven aan de bij hun aangesloten organisaties voor het indienen van lijsten in hun naam. In ieder geval mag slechts één lijst worden ingediend per interprofessionele organisatie en per categorie werknemers die ten minste één mandaat heeft gekregen.

Voor de ondernemingsraad, en alleen voor de kaderleden, kunnen ook kandidaten worden ingediend door :

• de erkende representatieve organisatie van kaderleden, (NCK);
• 10% van de kaderleden (met een minimum van 5 als de onderneming minder dan 50 kaderleden in dienst heeft en 10 als de onderneming minder dan 100 kaderleden in dienst heeft) voor de categorie "kaderleden", uiteraard, en enkel voor de ondernemingsraad.

De NCK en de individuele kaderleden kunnen alleen een lijst indienen als er een aparte vertegenwoordiging van de kaderleden is, d.w.z. als er ten minste 15 kaderleden zijn in de onderneming op de op dag X aangeplakte lijst.

Aangezien de lijsten met kandidaten genummerd moeten zijn, worden deze nummers op nationaal of ondernemingsniveau toegewezen.

De drie organisaties die de werknemers vertegenwoordigen en de NCK hebben een nationaal nummer gekregen dat van toepassing is op alle lijsten die zij in alle ondernemingen in het hele land indienen. Voor 2020 heeft het ACLVB nummer 1 ontvangen, ACV lijst 2, het ABVV lijst 3 en de NCK lijst nr. 4.

Alleen kaderleden die individueel lijsten met kandidaten indienen, krijgen van de werkgever toch een bepaald nummer toegewezen, eventueel na loting als er meerdere aanvragen voor een nummer aan hem worden gericht. Aangezien er slechts vier nationaal erkende organisaties zijn, kan de werkgever slechts de nummers 5 en volgende toekennen.

Wie kan zich kandidaat stellen?

Om in aanmerking te komen voor opname op de lijsten moet de kandidaat niet alleen worden voorgedragen door de organisaties waaraan deze bevoegdheid is toegekend, maar moet hij ook voldoen aan de volgende voorwaarden:

1. 1. met de onderneming verbonden zijn via een arbeidsovereenkomst of een leerovereenkomst, met inbegrip van thuiswerkers en met werknemers gelijkgestelde personen. Met uitzondering van directiefuncties die in loondienst werken en van preventieadviseurs en vertrouwenspersonen in het kader van de regelgeving "psychosociale aspecten";
   2. ten minste 18 jaar oud zijn en jonger zijn dan 65 jaar; kandidaten die jonge werknemers vertegenwoordigen moeten tussen 16 en 25 jaar oud zijn;
   3. of ten minste zes maanden in dienst zijn op de dag die was gepland voor de verkiezingen in mei (anciënniteit van de dienst en niet van de arbeidsovereenkomst, waaraan echter ook kan worden voldaan door middel van opeenvolgende, ononderbroken arbeidsovereenkomsten) in de juridische entiteit of in de verschillende juridische entiteiten die samen één enkele technische bedrijfseenheid vormen; of werkzaam zijn geweest in de juridische entiteit of in de verschillende juridische entiteiten die in het jaar 2023 samen een enkele technische bedrijfseenheid vormen gedurende ten minste 9 maanden (het referentiejaar is het jaar voorafgaand aan het jaar waarin de verkiezingen worden gehouden -2024-); aan deze voorwaarde kan worden voldaan door de duur van opeenvolgende contracten die worden onderbroken door perioden van niet-activiteit of activiteit in dienst van een andere werkgever toe te voegen; voor de berekening van de 9 maanden anciënniteit wordt rekening gehouden met arbeidsovereenkomsten, maar ook met daarmee gelijkgestelde situaties;
   4. behoren tot de categorie van de werknemers voor wie hij zich verkiesbaar stelt (degene die zich kandidaat stelt voor arbeiders moet een arbeider zijn, degene die zich kandidaat stelt voor bedienden moet een bediende zijn, aangezien deze twee statuten nog niet geharmoniseerd zijn voor de organisatie van de verkiezingen van 2024) en behoren tot de technische bedrijfseenheid waarin de kandidatuur wordt ingediend; het behoren tot een categorie van werknemers hangt af van de kieslijst waarop de werknemer werd ingeschreven (een werknemer die op de kieslijst voor arbeiders staat, kan zich dus alleen kandidaat stellen op een lijst die voor arbeiders wordt ingediend).

Een werknemer kan maar op één lijst staan. Niets staat echter in de weg dat een werknemer zich kandidaat stelt voor zowel de ondernemingsraad als voor het preventiecomité.

Aan al deze voorwaarden moet op de verkiezingsdag worden voldaan, met uitzondering van de 6 maanden anciënniteit die op de verkiezingsdatum in mei moet worden vervuld.

De representatieve organisaties van werknemers en kaderleden, alsook de kaderleden die zelf lijsten met kandidaten indienen, moeten ervoor zorgen dat de verschillende sectoren van de onderneming op deze lijsten vertegenwoordigd zijn. Zij moeten er ook voor zorgen dat de werknemers op de kandidatenlijsten vertegenwoordigd zijn in verhouding tot hun respectieve belang binnen elke categorie van werknemers (arbeiders, bedienden, jonge werknemers en kaderleden) waarvoor lijsten worden ingediend.

Hoe lijsten van kandidaten worden ingediend

De lijsten van de kandidaten moeten worden ingediend aan de hand van de modellen die de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg ter beschikking stelt.

Lijsten van kandidaten kunnen op twee verschillende manieren worden ingediend.

Ze kunnen worden ingediend op de traditionele manier, per post of per aangetekende brief of door ze bij de onderneming neer te leggen.  Wie een lijst indient, moet natuurlijk een bewijs van deze neerlegging bewaren. In het geval van verzending per post is de datum de datum van verzending. In dit geval moeten de lijsten van de kandidaten overeenstemmen met het model dat op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg te vinden is.

Ze kunnen ook via de applicatie van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg worden opgestuurd. De vier organisaties die werknemers en kaderleden vertegenwoordigen (ACV, ABVV, ACLVB en NCK) hebben de mogelijkheid om elektronische kandidatenlijsten in te dienen.

Alleen individuele lijsten van pkaderleden kunnen niet elektronisch worden ingediend, aangezien de de personen die deze lijsten zouden willen neerleggen, niet over de nodige toegang beschikken tot de applicatie van de FOD WASO.

De indiening van de lijst wordt geregistreerd en krijgt een bepaalde datum en tijdstip toebedeeld. De lijst zelf wordt op de applicatie bewaard, zodat de inhoud ervan niet kan worden betwist. De organisatie die de brief indient kan een neergelegde lijst niet intrekken of wijzigen. Maar ze kan wel altijd een nieuwe lijst indienen die de vorige vervangt. De laatste lijst die voor X+35 is neergelegd, is de enige geldige lijst.

De betrokken werkgever wordt per e-mail op de hoogte gesteld van de indiening van een lijst. Hij zal toegang hebben tot de lijsten met kandidaten in Excel-formaat.

Voor elke verkiezing (voor elk dossiernummer) moet de organisatie die een lijst indient de gekozen methode van indiening respecteren. Als een organisatie ervoor kiest om haar eerste lijst elektronisch in te dienen, zullen alle lijsten die zij later zal indienen (voor de andere categorieën of om de reeds ingediende lijst te wijzigen) elektronisch moeten worden ingediend. Hetzelfde geldt voor eventuele klachten tegen deze lijst of vervangende lijsten, die ook elektronisch zullen moeten worden ingediend.

Als de organisatie daarentegen kiest voor het indienen of versturen van papieren lijsten, moet het voor de rest van de procedure alles via papier blijven doen.

Alle documenten met hun tijdstip en datum van indiening worden opgeslagen op de applicatie van de FOD.

De werkgever mag een ingediende lijst niet wijzigen. De geüploade lijst vermijdt elk geschil over dit onderwerp.

De kalender van de verrichtingen

De timing voor het indienen van lijsten, klachten of verzoeken tot intrekking van de kandidatuur (door de kandidaat) of tot wijziging, beroep indienen en de laattijdige vervanging van de kandidaten is de volgende:

• X+35 (uiterlijke) indiening van kandidatenlijsten

• X+40 aanplakken van de lijsten (1^ste aanplakking)
• X+47 klachten en verzoeken tot intrekking of wijziging
• X+48 verzending van klachten en verzoeken tot intrekking of wijziging aan de betrokken organisaties
• X+54 organisaties reageren op klachten
• X+56 aanplakking van de eventuele gewijzigde lijsten (2^de aanplakking)
• X+61 indiening van een beroep bij de arbeidsrechtbank
• X+75 beslissing van de rechtbank en einde van de mogelijkheid van uitzonderlijke vervangingen; in voorkomend geval aanplakking en kennisgeving van door de rechtbank gewijzigde lijsten
• X + 77 aanplakking van de definitieve lijsten (derde aanplakking)
• Y-13 afsluiting van de kandidatenlijsten

Verwerking van klachten en daaropvolgende vervangingen

Wanneer een lijst het onderwerp is van een klacht (door de werkgever naar de organisatie verstuurd op X+48), kan de organisatie die de lijst heeft ingediend deze nog tot X+54 wijzigen.

De klacht kan betrekking hebben op de hele lijst (bv. de lijst wordt te laat ingediend) of op bepaalde kandidaten op de lijst die niet in aanmerking komen voor opname op de lijst. In geval van elektronische indiening kan de bevoegdheid van de indiener van de lijst niet worden betwist. Het gebruik van de code die nodig is om lijsten in te dienen, is een bewijs van zijn of haar bevoegdheid om namens de interprofessionele organisatie een lijst in te dienen.

In beide gevallen moeten de downloadbare formulieren worden gebruikt om de betreffende verkiezing en de betreffende lijst precies te identificeren. Het formulier maakt het ook mogelijk om het probleem beter te identificeren en eventuele wijzigingen beter te specificeren.

Indien de betwiste lijst elektronisch werd ingediend, wordt ook het wijzigingsformulier op de applicatie opgeladen.

De werkgever mag geen klachten indienen. Als een lijst of een aanvraag niet voldoet aan de wettelijke vereisten (bijvoorbeeld omdat de werknemer niet voldoet aan de voorwaarden om in aanmerking te komen), kan hij of zij beroep aantekenen bij de arbeidsrechtbank (volgens bovenstaand tijdschema).

De vervanging van een kandidaat in bijzondere omstandigheden (overlijden, vertrek uit de onderneming,...) tot X+75 gebeurt eveneens via een gestandaardiseerd formulier dat toelaat om de betrokken verkiezing, de reden van de vervanging en de identiteit en de plaats van de vervanger op de nieuwe lijst nauwkeurig te identificeren.

Ook in dit geval zal, indien de betwiste lijst elektronisch werd ingediend, het wijzigingsformulier ook worden geüpload op de applicatie.

Het gebruik van het formulier en de eventuele elektronische indiening garandeert de rechtszekerheid van de verrichting.

Terug naar themafiche