De Samenlevingsdienst heeft nu een wettelijk kader

Waarover gaat het en op wie is deze regeling gericht?

De Samenlevingsdienst is gericht op jongeren tussen 18 en 25 jaar die in België verblijven (geen nationaliteitsvereiste).  

De jongeren die deelnemen, zetten zich op vrijwillige basis in voor een opdracht van algemeen belang van zes maanden tot een jaar (deze periode isniet-hernieuwbaar), voor maximaal 28 uur per week en maximaal 9 uur per dag (behalve in geval van overmacht), met ten minste één dag zonder activiteit, binnen een gastorganisatie. De dag zonder activiteit wordt besteed aan deelname aan modules over burgerschap.

Een jaarlijks budget van 7,5 miljoen euro is uitgetrokken om de regeling te financieren, die aanvankelijk 1.000 jongeren (nu zijn dat er nog 600) elk jaar in staat moet stellen om een samenlevingsdienst te verrichten.

Voorwaarden om gastorganisatie te worden

Om burgers in dienst te kunnen ontvangen, moet de organisatie een van de volgende vormen aannemen:

• instellingen uit de publieke sectordie een niet-industriële of niet-commerciële activiteit uitoefenen;
• federale instellingen van openbaar nut;
• verenigingen (1:2 WVV), stichtingen (1:3 WVV), feitelijke verenigingen (1:6 WVV), coöperaties erkend als sociale onderneming (8:5 WVV) ;
• uitzondering: in geval van een gezondheidscrisis of een ander geval van overmacht is een toelating mogelijk voor zorginstellingen met een andere rechtsvorm.

Daarnaast moet de organisatie een activiteit uitvoeren die gericht is op het algemeen belang, in het bijzonder op de volgende domeinen:

• sociale actie;
• milieu (duurzame ontwikkeling, enz.);
• cultuur;
• zorg en welzijn;
• sport;
• civiele bescherming;
• onderwijs;
• erfgoed;
• ontwikkelingssamenwerking;
• justitie.

Tot slot, moet de organisatie over voldoende personeel en faciliteiten beschikken om een permanente omkadering voor de burgers in dienst te waarborgen.

De organisatie die aan de bovenstaande voorwaarden voldoet, moet vervolgens een aanvraag indienen bij het Agentschap van de Samenlevingsdienst (VZW die nog bij koninklijk besluit moet worden goedgekeurd en die zal worden gesubsidieerd door de FOD WASO) om erkenning te krijgen als gastorganisatie, een noodzakelijke voorwaarde voor het ontvangen van burgers die een samenlevingsdienst verrichten.

Statuut van de burger in dienst

Tot nu toe hadden jongeren die deelnamen aan het programma het statuut van vrijwilliger, maar dit is niet langer het geval onder de nieuwe regeling waarin de wet voorziet: het statuut van burger in dienst is een statuut sui generis, verschillend van die van werknemer, zelfstandige, ambtenaar of vrijwilliger.

De opdrachten aangeboden aan burgers in dienst kunnen de gewone tewerkstelling niet vervangen.

De burger in dienst die als volledig werkloos ingeschreven staat, kan op zijn verzoek vrijgesteld worden van de verplichting om beschikbaar te zijn voor de arbeidsmarkt.

De periode van de samenlevingsdienst telt bovendien mee voor de dagen van de beroepsinschakelingstijd voorafgaand aan een eventuele aanvraag voor een volledige werkloosheidsuitkering.

Vergoeding betaald aan de burger in dienst

De burger in dienst ontvangt een vergoeding van het Agentschap die in verhouding is met het aantal dagen besteed aan de samenlevingsdienst, ten belope van een maximumbedrag per maand dat gelijk is aan 20 x 1,38% van het GGMMI, wat momenteel neerkomt op 571,41 euro bruto (niet onderworpen aan socialezekerheidsbijdragen en belastbaar tegen het progressieve tarief in geval van cumulatie met andere inkomsten, indien de som hoger is dan het belastingvrije gedeelte). 

Deze vergoeding kan worden gecumuleerd, tot een bepaald plafond vastgelegd bij koninklijk besluit, met alle sociale rechten waarvan de burger in dienst geniet op het moment van zijn indiensttreding (werkloosheids- en inschakelingsuitkeringen, leefloon, enz.), alsook met de kinderbijslag. Deze laatste cumul moet nog het voorwerp uitmaken van een samenwerkingsakkoord met de gefedereerde entiteiten, aangezien deze materie onder hun bevoegdheid valt.

UPDATE 08/08/24

Het koninklijk besluit dat de berekeningswijze van de vergoeding en het inkomensplafond waarboven de vergoeding niet wordt uitbetaald aan burgers in dienst vastlegt, werd vandaag gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad (zie ook erratum).

Formalisering van de opdracht

Een driepartijenovereenkomst die een aantal vermeldingen moet bevatten, moet worden ondertekend door de gastorganisatie, de burger in dienst en het Agentschap. Onder meer volgende vermeldingen moeten voorzien worden: begin- en einddatum van de opdracht, wekelijkse en dagelijkse duur, wederzijdse verplichtingen van de partijen, opzeggingstermijn bij voortijdige beëindiging van de opdracht, enz.

De burgerlijke aansprakelijkheid van burgers in dienst wordt gedekt door het Agentschap en zij vallen onder de werkingssfeer van de arbeidsongevallenwet.

Opgelet! Intussen is duidelijk geworden dat de Vlaamse regering besloten heeft om een verzoek tot nietigverklaring tegen deze regeling in te dienen omwille van een mogelijke bevoegdheidsoverschrijding van de federale regering. Daarnaast zal de nieuwe regeling pas volledig van kracht zijn wanneer het Agentschap van de Samenlevingsdienst formeel is aangewezen door de FOD WASO en is goedgekeurd bij koninklijk besluit, wat nog niet is gebeurd. In de tussentijd blijft de oude regeling van toepassing. Wordt vervolgd…